Chế độ dinh dưỡng cho mẹ sau sinh

Chế độ dinh dưỡng sau sinh như thế nào, nên và không nên ăn gì để có nguồn sữa dồi dào cho con luôn là mối quan tâm hàng đầu của các sản phụ. Một chế độ ăn uống hợp lí cùng tinh thần thoải mái sẽ giúp mẹ nhanh chóng hồi phục sức khỏe sau cuộc vượt cạn vất vả. 

1. Vì sao cần chú ý chăm sóc dinh dưỡng cho mẹ sau sinh?

Trong giai đoạn sau sinh – nuôi con bú, chế độ dinh dưỡng của người mẹ có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của trẻ. Cụ thể, chế độ dinh dưỡng tốt giúp mẹ có đủ sữa nuôi con. Vì vậy, mẹ sau sinh cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp với vận động, nghỉ ngơi khoa học và có một tâm lý thoải mái.

Đặc biệt, nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng dinh dưỡng của người mẹ có ảnh hưởng nhất định tới lượng sữa và thành phần vi chất có trong sữa mẹ. Cụ thể, nếu chế độ ăn uống của người mẹ thiếu vitamin, đặc biệt là vitamin A, D và B1 thì sữa mẹ cũng sẽ thiếu các vitamin này. Bên cạnh đó, trong 6 tháng đầu đời, lượng kháng thể của trẻ được cung cấp trực tiếp qua sữa mẹ. Vì vậy, việc đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho người mẹ sẽ giúp phòng ngừa bệnh tật tốt nhất cho bé. Những trẻ được nuôi dưỡng hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu sẽ phát triển toàn diện về trí tuệ và thể chất, có sức đề kháng tốt, ít mắc các bệnh nhiễm trùng và khi lớn lên ít mắc các bệnh mạn tính không lây.

2. Nhu cầu dinh dưỡng của mẹ sau sinh

Trong quá trình mang thai cũng như sinh nở, các mẹ đã mất khá nhiều năng lượng cho những hoạt động như: cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi phát triển, sản xuất sữa non trong những tháng cuối của thai kỳ và tiết sữa để nuôi con ngay sau khi sinh, mất máu khi sinh… Do đó, nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng của các mẹ đang nuôi con bú là rất cao, thậm chí còn cao hơn so với thời kỳ thai nghén. 

Nhu cầu về năng lượng

Nhu cầu năng lượng ở bà mẹ đang nuôi con bú sẽ cao hơn khoảng 500 Kcal so với phụ nữ lúc bình thường, tương đương với khoảng 3 lưng bát cơm cùng thức ăn chia vào các bữa ăn trong ngày. Tuy nhiên, nhu cầu này còn phụ thuộc vào tình trạng hoạt động thể lực và mức tăng cân của mẹ khi mang thai, cụ thể:

– Trước và trong thai kỳ đạt mức tăng cân từ 10 – 12kg: Chế độ ăn cần đảm bảo đạt mức 2260 Kcal/ ngày đối với người lao động nhẹ và 2550 Kcal/ngày đối với người lao động trung bình.

– Trước và trong thai kỳ có mức tăng cân ít hơn 10kg: Chế độ ăn cần đa dạng các loại thực phẩm, để đảm bảo đủ nhu cầu năng lượng khi đang nuôi con bú.

Nhu cầu về chất dinh dưỡng

– Chất đạm: Trong 6 tháng đầu sau sinh, tổng lượng đạm cần cung cấp cho phụ nữ đang cho con bú là 79g/ngày. Trong 6 tháng tiếp theo, tổng lượng chất đạm cần cung cấp là 73g/ngày. Về tỷ trọng, lượng đạm động vật nên chiếm trên 30% tổng protein tiêu thụ. Các bà mẹ sau sinh nên chọn thực phẩm có hàm lượng đạm cao như cá, thịt, trứng, sữa, đậu đỗ,…

– Chất béo: Lượng chất béo cần cung cấp cho bà mẹ đang nuôi con bú nên chiếm 20 – 30% năng lượng khẩu phần. Các chất béo như EPD, DHA, n3, n6,… có nhiều trong dầu cá, một số loại cá mỡ, một số loại dầu thực vật,… được khuyến khích sử dụng vì chúng rất quan trọng đối với sự phát triển trí não và thị lực của bé,..

– Vitamin và khoáng chất: Cần bổ sung đầy đủ cho người mẹ đang nuôi con bú. Theo đó, bà mẹ sau sinh nên ăn trên 400g trái cây, rau củ mỗi ngày và ăn đủ chất xơ để tránh táo bón

– Nước: Để sản xuất đủ sữa cho nhu cầu của bé, các mẹ đang cho con bú nên uống khoảng 2 – 2,5 lít nước/ngày.

3. Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng hợp lí cho mẹ sau sinh

Tăng số bữa ăn trong ngày: Nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng của mẹ sau sinh và nuôi con bú tăng cao nên khẩu phần ăn cả ngày nên được chia thành nhiều bữa: 3 – 6 bữa/ngày để cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết.

Đa dạng các nhóm thực phẩm: 

Bữa ăn của mẹ đang nuôi con bú nên đa dạng các loại thực phẩm với đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng là: Đường bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Một chế độ ăn cân bằng, phối hợp nhiều loại thực phẩm lành mạnh khác nhau gồm:

• Tinh bột: Cơm, mì, phở, bánh mì, khoai tây,…;
• Chế phẩm từ sữa: Sữa tươi, sữa chua, phô mai,…;
• Chất béo: Dầu cá, các loại cá vùng biển lạnh, các loại hạt;
• Protein: Thịt, cá, trứng, sữa, đậu, mè, ngũ cốc,…;
• Vitamin và khoáng chất: Có trong các loại rau củ và trái cây;
• Nước: Nên uống 12 – 15 cốc nước mỗi ngày.

Nghỉ ngơi hợp lý, tinh thần thoải mái: Sau sinh, các mẹ cần giữ tinh thần vui vẻ, thoải mái, có chế độ nghỉ ngơi hợp lý. Ngủ đủ giấc, bảo đảm ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày để nhanh chóng hồi phục sức khỏe.

Không kiêng khem quá mức: Phần lớn các mẹ thường lo ngại vấn đề cân nặng sau sinh. Tuy nhiên, các mẹ cho con bú sẽ giảm cân tốt hơn các mẹ không nuôi con bằng sữa mẹ, do mỡ tích lũy trong thời gian mang thai sẽ được chuyển hóa thành sữa cho con bú. Do vậy, mẹ không ăn kiêng trong giai đoạn này mà chỉ cần có chế độ dinh dưỡng cân bằng và tập thể dục đều đặn mỗi ngày, đồng thời, giảm bớt lượng đường trong khẩu phần

4. Một số loại thực phẩm tốt mẹ nên bổ sung vào chế độ ăn sau sinh

Cá hồi: Cá hồi có nhiều DHA rất quan trọng cho sự phát triển hệ thần kinh của bé. Do đó, người mẹ sau sinh cần bổ sung cá hồi để sữa có nhiều DHA hơn cho con bú. Ngoài ra, DHA trong cá hồi cũng có thể giúp cải thiện tâm trạng, ngăn ngừa trầm cảm sau sinh cho các mẹ. Theo khuyến nghị, mỗi tuần mẹ chỉ nên ăn khoảng 336g cá hồi

Sản phẩm từ sữa ít béo: Sữa chua, sữa tươi, phô mai cung cấp một lượng lớn vitamin D giúp xương của mẹ và bé chắc khỏe. Ngoài ra, sữa còn giàu protein, vitamin B và canxi. Mỗi ngày, người mẹ nên uống khoảng 700ml sữa

Thịt bò: Lượng sắt trong thịt bò có thể giúp mẹ duy trì mức năng lượng cho cơ thể. Khi đủ năng lượng, mẹ mới đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của con. Ngoài sắt, thịt bò còn rất giàu protein và vitamin B12, tốt cho sức khỏe của cả mẹ và bé. Tuy nhiên, mẹ nên lựa thịt bò nhiều nạc để hạn chế nạp chất béo vào cơ thể.

Rau củ: Các loại rau xanh như cải bó xôi, cải cầu vồng và súp lơ xanh chứa nhiều vitamin A rất tốt mẹ và bé. Ngoài ra, rau củ còn là nguồn canxi, vitamin C và sắt rất dồi dào. Đây cũng là nhóm thực phẩm rất tốt cho mẹ sau sinh bởi nó chứa rất nhiều chất chống oxy hóa có lợi cho tim mà lại ít calo.

Trái cây: Mẹ sau sinh nên ăn ít nhất khoảng 150g trái cây hoặc nước ép trái cây mỗi ngày. Mẹ sau sinh cần tăng cường vitamin C bằng việc bổ sung trái cây họ cam quýt vào thực đơn mỗi ngày. Quả việt quất cũng là một lựa chọn để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho mẹ sau sinh. Loại quả mọng này chứa nhiều vitamin, khoáng chất và một lượng carbohydrate lành mạnh để duy trì năng lượng trong ngày.

Trứng: Các loại rau xanh như cải bó xôi, cải cầu vồng và súp lơ xanh chứa nhiều vitamin A rất tốt mẹ và bé. Ngoài ra, rau củ còn là nguồn canxi, vitamin C và sắt rất dồi dào. Đây cũng là nhóm thực phẩm rất tốt cho mẹ sau sinh bởi nó chứa rất nhiều chất chống oxy hóa có lợi cho tim mà lại ít calo.

Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt là thực phẩm dồi dào năng lượng mà mẹ có thể thử. Mẹ có thể dùng ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và sữa không béo cho bữa một bữa sáng lành mạnh. Nếu không muốn ăn ngũ cốc, mẹ có thể dùng bánh mì ngũ cốc. Đây là thực phẩm được chế biến từ ngũ cốc nguyên hạt và chứa axit folic rất quan trọng đối với sự phát triển của bé.

Thiết lập một chế độ dinh dưỡng sau sinh khoa học sẽ giúp người mẹ có đầy đủ sữa nuôi con, giúp mẹ có đủ năng lượng để chăm con và giúp bé có sự phát triển toàn diện cả về thể chất và trí não.