Thiếu máu khi mang thai và những điều cần biết

Thiếu máu khi mang thai có thể gây nguy hiểm đối với sức khỏe của cả mẹ bầu và thai nhi. Chính vì vậy, đây là tình trạng cần được đặc biệt quan tâm và chú trọng trong suốt thời gian thai kỳ diễn ra. Vậy nguyên nhân nào khiến mẹ bầu thiếu máu, dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa thiếu máu như thế nào. Hãy cùng tìm hiểu, mẹ bầu nhé!

1. Nguyên nhân khiến mẹ bầu bị thiếu máu

Khi mang thai, cơ thể mẹ cần cung cấp đủ các dưỡng chất thiết yếu để nuôi cơ thể mình và nuôi một mầm sống đang lớn lên từng ngày trong bụng mẹ. Do cơ thể “bận rộn” hơn với việc tổng hợp dinh dưỡng để nuôi 2 cơ thể cùng một lúc nên nếu chế độ dinh dưỡng của mẹ bầu quá nghèo nàn, thiếu dưỡng chất thì và không có chế độ nghỉ ngơi hợp lí trong quá trình mang thai sẽ dẫn đến nguy cơ bị thiếu máu. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng thiếu máu khi đang mang thai, nhưng phổ biến nhất là tình trạng thiếu sắt. Khi mang thai, nhu cầu sắt trong cơ thể tăng lên rất nhiều do cần cung cấp cho thai nhi. Tuy nhiên, nhiều mẹ bầu lại không biết điều này và bổ sung sắt kịp thời. Tình trạng này kéo dài có thể gây ra các tác động xấu đối với sức khỏe của mẹ và sự phát triển của bé.

Đối với những mẹ bầu mang đa thai, nguy cơ thiếu máu sẽ cao hơn những mẹ bầu mang đơn thai. Nếu trong quá trình mang bầu, mẹ bị mắc các bệnh liên quan đến máu cũng là nguyên nhân gây thiếu máu. Một trong số những nguyên nhân gây thiếu máu khác là mẹ bầu bị dọa sảy thai, bị xuất huyết thai kỳ,…

Một trong số những nguyên nhân dẫn đến thiếu máu ở mẹ bầu khác là mẹ mang thai hai lần quá sát nhau hoặc lần mang thai này quá gần với lần sảy thai trước. Khi đó, cơ thể mẹ không đủ thời gian để tích trữ lượng sắt cần thiết cho cơ thể tổng hợp máu khi mang bầu.

2. Dấu hiệu nhận biết mẹ bầu thiếu máu trong thai kì

Các triệu chứng, dấu hiệu nhận biết thiếu máu trong khi mang thai phổ biến nhất với các mẹ bầu gồm có:

Rối loạn tiêu hóa: Thiếu máu khi thai kỳ diễn ra có thể khiến mẹ gặp phải tình trạng đau bụng, dễ nôn ói, kém ăn, bị táo bón hoặc đi phân lỏng xen lẫn,… Thông thường, nhiều mẹ bầu dễ nhầm lẫn những triệu chứng nói trên với vấn đề tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài và không rõ nguyên nhân, mẹ cần thực hiện thăm khám để xác định rõ bệnh lý.

Da nhợt nhạt: Một trong những dấu hiệu mẹ bầu bị thiếu máu khi mang thai xảy ra khá phổ biến chính là màu da trở nên nhợt nhạt, thiếu sức sống.

Mẹ bầu có thể gặp các tình trạng chính như môi tái nhợt, lòng bàn tay bớt hồng hào và hơi lạnh, niêm mạc mí mắt có dấu hiệu thiếu các mạch máu nhiều hơn, lưỡi nhạt màu,…

Tóc gãy rụng nhiều, móng tay khô: Khi bị thiếu máu, tóc hay móng tay sẽ thiếu hụt dưỡng chất nuôi dưỡng và trở nên yếu ớt hơn bình thường. Lúc này, mẹ bầu có thể nhận thấy tình trạng móng tay nhạt màu, giòn yếu và dễ bị gãy hơn dù không chịu tác động gì. Cùng với đó, tóc cũng trở nên dễ gãy, rụng hơn bình thường, thậm chí có thể rụng thành từng mảng khi vuốt hoặc chải tóc.

Giảm khả năng gắng sức, cơ thể mệt mỏi hơn: Trong giai đoạn đầu bị thiếu máu trong khi mang thai, mẹ bầu có thể cảm thấy tình trạng hồi hộp, khó thở nhẹ, đánh trống ngực liên tục,… Khi thiếu máu là nghiêm trọng hơn, thai phụ sẽ thấy người mệt mỏi thường xuyên, giảm khả năng gắng sức, hoa mắt kéo dài,… thậm chí là ngất xỉu.

Ý thức bị ảnh hưởng: Thiếu máu khi mang bầu trong thời gian dài có thể khiến mẹ bầu gặp các vấn đề về thần kinh hoặc ý thức bị ảnh hưởng như trí não mơ hồ, mất ngủ, giảm trí nhớ, tê tay chân, dễ cáu gắt,… 

Dễ bị nhiễm trùng: Thiếu máu trong quá trình mang thai khiến sức đề kháng của sản phụ bị suy giảm nhanh chóng. Đây chính là nguyên nhân khiến mẹ bầu dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như tiêu hoá, nhiễm trùng hô hấp, rộp loét, nứt nẻ môi,..

3. Thiếu máu khi mang thai có nguy hiển không

Các nghiên cứu khoa học đều chứng minh hiện tượng thiếu máu trong quá trình mang thai ở mẹ bầu vô cùng nguy hiểm với cả mẹ bầu lẫn thai nhi. Thậm chí, nếu không được bổ sung thực phẩm tốt cho bà bầu vào chế độ ăn hàng ngày, thiếu máu có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề.

Đối với mẹ bầu

• Dễ bị sảy thai trong ba tháng đầu của thai kỳ hoặc thai lưu.

• Vỡ ối sớm gây sinh non.

• Nguy cơ gặp phải các tình trạng như huyết áp thai kỳ, sản giật – tiền sản giật, băng huyết sau sinh, nhiễm trùng hậu sản,…

• Thiếu sữa sau sinh.

• Mệt mỏi, suy nhược kéo dài.

Đối với thai nhi

• Thai nhi có có nguy cơ bị suy thai, thai kém phát triển.

• Trẻ sinh ra bị suy dinh dưỡng, thiếu cân, nhẹ cân, sinh non,…

• Mẹ thiếu máu khi mang thai khiến trẻ sinh ra có nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch cao hơn bình thường.

• Trẻ có thể cần phải thực hiện các điều trị dưỡng nhi kéo dài đế có thể  phát triển bình thường.

• Trẻ gặp nguy cơ với các bệnh lý liên quan đến thần kinh và não bộ như tật vô sọ, chậm phát triển trí tuệ, cột sống chẻ đôi,…

4. Cách phòng ngừa tình trạng thiếu máu khi mang thai

Khi mẹ bầu bị thiếu máu, việc cần làm ngay không được chậm chễ là mẹ hãy tìm mọi cách có thể để chấm dứt tình trạng này càng sớm càng tốt. Cách đơn giản mà hiệu quả nhất chính là thay đổi chế độ ăn uống hàng ngày. Mẹ cần đặc biệt lưu ý đến tính khoa học, hợp lý và đẩy đủ của thành phần các chất dinh dưỡng trong thực đơn. Dưới đây sẽ là những nhóm vitamin và khoáng chất cần thiết cùng các thực phẩm cho bà bầu bị thiếu máu.

Nhóm vitamin và khoáng chất cần được bổ sung đầy đủ

Sắt: Bổ sung sắt qua đường uống bằng chất sắt dạng viên hoặc dạng nước là cách điều trị phổ biến nhất. Trong thai kỳ, tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển của thai nhi, hầu hết các mẹ bầu đều được bác sĩ chỉ định uống viên sắt hoặc thuốc sắt dạng nước để bổ sung. Tuy nhiên, những mẹ bầu bị thiếu máu sẽ được chỉ định uống sắt với liều lượng đặc biệt hơn bình thường. Liều lượng sẽ khác nhau phụ thuộc mức độ và tình trạng thiếu sắt của mỗi mẹ.

Bổ sung sắt giúp chấm dứt tình trạng thiếu máu do thiếu sắt ở mẹ bầu. Mẹ cũng nên bổ sung sắt qua các thực phẩm mẹ ăn hàng ngày. Các loại thịt nói chung và thịt đỏ nói riêng giàu heme iron. Các loại thực phẩm tốt cho bà bầu thuộc nhóm rau xanh như bông cải xanh, cải đường, đậu…giàu non-heme iron. Đây là hai loại sắt quan trọng trong cơ thể con người. Tuy nhiên, mẹ bầu chỉ nên bổ sung lượng sắt hợp lý khoảng 19 – 24mg/ngày vì nếu dư sắt cũng sẽ khiến mẹ bầu bị táo bón, đau bụng.

Acid folic: Các loại thuốc bổ tổng hợp hoặc viên uống bổ sung acid folic cũng thường được bác sĩ chỉ định để mẹ bổ sung phối hợp với việc bổ sung sắt trong thai kỳ. Acid folic có vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn nguy cơ khuyết tật ống thần kinh của thai nhi. Nó cũng hạn chế những ảnh hưởng hay tổn thương đến não bộ của em bé trong bụng mẹ trong khi cơ thể mẹ bầu bị thiếu máu.

Vitamin B12: Mẹ bầu có thể uống vitamin B12 dạng viên hoặc bổ sung qua các thực phẩm ăn uống hàng ngày. Vitamin B12 đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể đồng thời giúp hỗ trợ quá trình hình thành máu và hỗ trợ hoạt động của các tế bào thần kinh. Mẹ bầu đảm bảo nồng độ vitamin B12 khoảng 300 ng/L trong giai đoạn đầu mang thai sẽ ngăn ngừa được tình trạng dị tật ống thần kinh cũng như các dị tật khác ở thai nhi.

Vitamin C: Thiết vitamin C, cơ thể mẹ bầu sẽ khó lòng mà hấp thụ được chất sắt. Chính vì thế, việc bổ sung vitamin C là cần thiết và cần được tiến hành song song với việc bổ sung sắt cho mẹ bầu.

Điểm danh những thực phẩm tốt cho bà bầu thiếu máu

Thịt bò: Thịt bò là thực phẩm đứng đầu trong danh sách nên bổ sung trong khẩu phần ăn với mẹ bầu gặp phải tình trạng thiếu máu. Ngoài sắt, thịt bò còn chứa hàm lượng cao protein, selen, kẽm và một số loại vitamin B,…Mẹ bầu nên ưu tiên phần thịt bò nạc là tốt nhất. Bởi đây là phần dễ chế biến, ít chất béo và chứa nhiều sắt nhất.

Cá biển: Cá biển là thực phẩm mẹ bầu nên sử dụng trong chế độ dinh dưỡng của mình. Bởi trong cá biển có chứa nhiều omega-3 tốt cho hệ tim mạch, não bộ, bổ sung sắt và tăng cường sức miễn dịch cho cơ thể.

Các loại đậu: Các loại họ đậu là một nguồn cung cấp sắt dồi dào dành cho phụ nữ đang mang thai. Không những vậy, các loại đậu còn chứa nhiều chất xơ, ít calo và giàu vitamin C.

Thịt gà: Thịt gà là loại thực phẩm dễ ăn và rất dễ chế biến nên sẽ là lựa chọn khá phù hợp với mẹ bầu. Không chỉ chứa nhiều sắt, thịt gà còn có hàm lượng cao protein, vitamin và các khoáng chất cần thiết trong thai kỳ.

Rau màu xanh đậm: Các loại rau màu xanh đậm là nguồn bổ sung sắt cao được các bác sĩ khuyên dùng. Các loại rau mà mẹ bầu nên sử dụng như súp lơ, cải bó xôi, cải bina, bắp cải,…

Chuối: Chuối là một trong những thực phẩm bổ máu hiệu quả cho mẹ bầu nhờ chứa lượng sắt và khoáng chất cần thiết. Ăn một trái chuối vào mỗi sáng sẽ giúp mẹ bầu ngăn ngừa tình trạng thiếu máu và táo bón hiệu quả

Cà chua: Cà chua giúp lưu thông máu và giảm rối loạn nhịp tim cho mẹ, đồng thời chứa lượng vitamin A dồi dào cho mắt bé sáng khỏe.

Nho: Nho rất tốt cho mẹ bầu thiếu máu nhờ chứa rất nhiều can-xi, sắt giúp bổ sung thêm máu cho mẹ bầu, giúp mẹ bầu khỏe mạnh hơn.

Gan động vật: Gan động vật cũng là loại thực phẩm bổ máu tuyệt vời cho mẹ bầu. Mỗi 100gr gan chứa 9mg sắt, giúp mẹ bầu điều hòa và lưu thông máu, đồng thời ngăn ngừa tình trạng thiếu máu.

Bí đỏ: Bí đỏ cũng giúp ngăn ngừa thiếu máu và bổ sung thêm sắt cho cơ thể mẹ bầu

Trên đây là những thông tin về tình trạng thiếu máu khi mang thai. Hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp mẹ bầu hiểu rõ hơn sức khỏe thai kỳ và sự phát triển của bé.

Để đảm bảo an toàn sức khỏe cho cả mẹ và bé, mẹ bầu nên thực hiện một chế độ dinh dưỡng đầy đủ dưỡng chất, giữ tinh thần thoải mái và nghỉ ngơi hợp lý. Đặc biệt, mẹ bầu nên duy trì thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc ngay khi có các dấu hiệu bất thường để được chẩn đoán và điều trị nhanh chóng.